22 pażdziernika 2020 r. odbyło się oficjalne zainicjowanie wspólnej struktury w FORTHEM NETWORK nazwanej „Diversity and inclusion”, której celem jest wymiana informacji, dzielenie się dobrymi praktykami i wspomaganie działań w tworzeniu różnorodnych kulturowo i umiędzynarodowionych kampusów. Dzięki temu w przyszłości możliwe będzie nawiązanie współpracy i realizowanie wspólnych projektów jednocześnie we wszystkich uczelniach sojuszu, czy zbudowanie kompatybilnych biur i struktur zajmujących się różnorodnością i równością.
Struktury
Podmioty zaangażowane w „Diversity and inclusion” w ramach FORTHEM to biura i jednostki zajmujące się:
- wspieraniem studentów ze szczególnymi potrzebami, z niepełnosprawnością ruchową lub z problemami natury psychiatrycznej lub psychicznej; dostosowywaniem infrastruktury uniwersytetu do potrzeb osób z różnymi potrzebami;
- prowadzeniem, we współpracy z organizacjami studenckimi i z otoczenia społecznego, działań i kampanii na rzecz równouprawnienia i równego dostępu do uniwersytetu, w tym przeciwdziałaniem formom wykluczania, wspieraniem grup bywających obiektem dyskryminacji, szkoleniami na temat np. wrażliwości międzykulturowej w dydaktyce (culture-sensitive teaching);
- obsługą studentów zagranicznych i studentów przyjeżdzających na mobilności, głownie pod względem zapewnienia im możliwie pełnego dostępu do uniwersytetu, a także poczucia stabilności i włączenia we wspólnotę akademicką;
- polityką informacyjną i promocyjną mobilności i aktywizowaniem studentów do korzystania z róznych form mobilności i współpracy zagranicznej, identyfikowaniem i usuwaniem barier mobilności;
- mediowaniem w sytuacjach kryzysowych, rozwiązywaniem konfliktów, przyjmowaniem i rozpatrywaniem skarg, działaniami prewencyjnymi.
Cele i wartości
Celem współpracy w ramach FORTHEM NETWORK „Diversity and inclusion” będzie opracowanie wspólnej deklaracji (position paper) dotyczącej obowiązującej w sojuszu od 2022 strategii równości, różnorodności i włączenia. Jego przesłanie oparte jest na następujących założeniach:
- Dostępność do uniwersytetu i sukces akademicki studenta nie może być uzależniony od jego wieku, pochodzenia etnicznego, statusu materialnego, płci, religii, orientacji seksualnej, koloru skóry, sprawności fizycznej, zobowiązań rodzinnych, wyglądu czy stylu życia.
- Różnorodność jest uznana za wartość dodaną w kontekście kształcenia kompetencji miękkich, w tym umiejętności przyjmowania różnych perspektyw i krytycznego myślenia.
- W społeczeństwach europejskich należy promować otwartość na debatę na temat różnorodności i równości.
- Uniwersytety zapewniają pracownikom równy dostęp do zasobów i funkcji w swoich strukturach i wprowadzają przejrzyste reguły gwarantujące równouprawnienie w rekrutacji i awansie.
- Uniwersytety, w swojej autonomii, działają na rzecz wyrównywania szans osób pochodzących z grup historycznie dyskryminowanych, np. poprzez przedsięwzięcia, których skala i celowość jest oparta na przeprowadzonych badaniach i diagnozach (np. osoby pochodzące z obszarów wiejskich, osoby o niskich dochodach, kobiety w nauce).
Priorytetowym działaniem sojuszu, ze względu na udział w nim regionalnych a nawet prowincjonalnych uniwersytetów, mogłoby być opracowanie planu aktywizowania do mobilności (w tym wirtualnych) studentów z odległych miejscowości i o niższych dochodach. Dotyczy to głównie osób, które są studentami w pierwszym pokoleniu i nie posiadają wysokiego kapitału kulturowego, pozwalającego na łatwe korzystanie z różnorodnych form partycypacji, współpracy międzynarodowej i mobilności ze względów społecznych i psychologicznych.
Uniwersytety Europejskie są także zobowiązane do raportowania Komisji Europejskiej swoich analiz barier integracji w ramach sojuszu, w tym barier dotyczących realizacji mobilności w zakresie Europejskiego Obszaru Edukacyjnego.
Dostępność i jakość mobilności
Kick-off FORTHEM NETWORK wzbogaciło wystąpienie przedstawiciela ESN (Erasmus Student Network) International – Wima Gabrielsa (Belgia) na temat badań podjętych przez ESN i organizacje stowarzyszone (m.in. European University Foundation, UniversitiesUK), a dotyczących identyfikowania barier mobilności i sposobów ich przezwyciężenia. Jest to niezwykle ważne z uwagi na kluczową rolę rozszerzania dostępności mobilności jako jednej z misji sojuszu FORTHEM i uzyskania 30% progu mobilnych studentów. Opracowania dokonano na podstawie: danych przesyłanych przez narodowe agencje, praktyk biur Erasmus i danych z grup fokusowych przeprowadzonych w UL w Rydze.
Najczęściej podawane bariery mobilności to zobowiązania rodzinne i relacje osobiste (47%), niepewność co do kosztów życia zagranicą (31%), niepewność czy mobilność nie utrudni zdobycia kwalifikacji/dyplomu (30%), brak środków na dodatkowe opłaty i koszty życia zagranicą (25%), podjęcie pracy w miejscu zamieszkania (22%), brak wystarczającej informacji dotyczącej programu Erasmus+ (20%), bariera językowa (18%).
Ponadto, studenci nie zawsze wiedzą:
- że mogą się ubiegać o dodatkowe środki jeśli maja specjalne potrzeby, niepełnosprawności, na naukę języka;
- że ich mobilność nie musi trwać 6 miesięcy (za długo), ale w zależności od kraju może być 3-5 miesięczna,
- że podjęcie mobilności może się zwrócić w przyszłości (istnieją dane potwierdzające wyższe pensje i mniejsze bezrobociu wśród osób, które podjęły mobilność),
- jak znaleźć informacje o uniwersytecie przyjmującym, jak porównać atrakcyjność różnych opcji mobilnościowych, jak dotrzeć do wsparcia przy przygotowaniu dokumentów.
Skuteczna promocja mobilności powinna więc obejmować: indywidualne kontakty z osobami, które były na mobilności i mogą ją polecić; praktyczne rady, w tym te dotyczące kosztów życia; szkolenia z uwarunkowań kulturowych poprzedzające mobilność w celu zapobiegania izolacji i rozczarowaniu.
Przywołano także problemy zgłaszane przez studentów w ankietach, a napotykane w trakcie realizacji mobilności, w tym:
- brak poczucia stabilności (brak gwarancji otwarcia się wybranych kursów) i przynależności do wspólnoty akademickiej (brak dostępności do systemów informatycznych, mediów akademickich);
- niedostateczne włączenie w życie uczelni (bariera językowa, informacyjna), brak osobistych kontaktów i mentoringu;
- konieczność supresji kulturowych, religijnych, osobistych przyzwyczajeń i przekonań;
- brak wystarczających okazji do interakcji z innymi studentami;
- problemy biurokratyczne, wizowe, czy w kwestii terminowego kompletowania dokumentacji procesu kształcenia;
- dostępność do służby zdrowia, medykamentów, terapii.
Biura obsługi mobilności w poszczególnych uniwersytetach partnerskich powinny zbadać, czy można poprawić jakość realizacji mobilności w powyższych zakresach. Z danych wynika, że choć 80% studentów Erasmus+ nie doświadczyło dyskryminacji w instytucji goszczącej, wielu nie miało odczucia „bycia specjalnie mile widzianym”.
Spotkania FORTHEM NEWTORK będą odbywały się cyklicznie co 3-4 tygodnie.
Opracowanie: K. Molek-Kozakowska